1 günde dev boyuta ulaşıyor, çelikten bile sağlam! Çin’in sırrı: ‘Yüzde 30 daha ucuz’
Derleyen: Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr – İnşaat iskeleleri pek çok ülkede demirden ayaklar üzerinde yükseliyor. En yüksek gökdelenlerin de inşasında bu iskeleler kullanılıyor. Pek çok kişi sağlam demirler üzerinde yükselen ve tahta basamaklarla oluşturulan çalışma alanlarının güvenli olduğunu düşünüyor. Pek de yanılmış sayılmayan insanların bu düşüncesinin kaynağı ise kalın demirler. Rüzgârlı ya da fırtınalı havalarda, bir sağa bir sola sallanan ve ‘Daha sağlam olabilir mi?’ diye düşündüren bu inşaat iskeleleri sadece Hong Kong’da en güvenli haliyle kullanılıyor. Üstelik de hiç demir kullanmadan! Asya’nın güneydoğusu, Hint ve Büyük Okyanus’taki adalarda yetişen ve Çin’de de pek çok araç gerecin yapımında kullanılan bambu, inşaat sektöründe ise en yüksek gökdelenlerin bulutlara yükselmesini sağlıyor. Demirden iskelelere oranla daha sağlam olmasını sağlayan ise ta kendisi!
BAMBU MU, DEMİR Mİ?
Hong Kong’taki inşaatlarda her yıl 4 buçuk milyondan fazla bambu kamışı kullanılıyor. Kamışlar, şehrin zaten ünlü olan silüetine benzersiz bir doku katıyor. Bunun yanında inşaat için kullanılan bambu iskeleler son derece güçlü ve esnektir. Metrekare başına 18 bin çekme dayanımına sahip olan bambu, metrekare başına 14 bin olan çeliğe kıyasla çok daha sağlam. Daha çok Batılı ülkelerde tercih edilen bir malzeme olan çelik, Hong Kong’da neredeyse hiç kullanılmıyor. Bambu, çevre dostu bir malzeme olduğu için Batı ülkelerinde çeliğin yerine geçmesi ve inşaatta ileri düşüncenin bir yolu olarak yetiştirilmesi teşvik ediliyor. Bunun yanında iki malzeme karşılaştırıldığında ortaya başka detaylar çıkıyor. Bunlardan biri de bambu iskeleleri inşaat sektöründe başarılı kılan nokta olan, dünya çapında birçok modern yapının inşa edilmesine yardımcı olmasının nedeni, gücü ve dayanıklılığı. Ancak bambu kamışlar kullanmak için bu kamışların yetiştiği noktadan çok da uzaklaşmamak gerekiyor. Çünkü kamışların taşınması son derece zor ve maliyetli olabiliyor.
Bambu iskeleler, Hong Kong gibi yerlerde yerel olarak bulunabildiği ve yetiştirilebildiği için ucuz bir kaynak olarak öne çıkıyor. Bambu iskelelerin güvenliğini ve sağlamlığını sağlamak için yapılan tek şey onları birbirine iyice bağlamak da değil. Bambu kamışlarını birbirine bağlayacak olan işçiler, sıkı bir eğitimden geçiyor. 3 yıllık bir çıraklık veya bir yıllık tam zamanlı bir kurs almayan kimse bu görevi üstlenemiyor. Bugünlerde Hong Kong’da yaklaşık 2 bin 500 kayıtlı bambu inşaat iskelesi işçisi bulunuyor. Uzman işçiler, yerden 300 metre yüksekliğe kadar binaların etrafına iskele kuruyorlar. Yapı yönetmelikleri, bambu iskeleler kurulurken yetkili bir kişi tarafından da bildirim ve denetim yapılmasını zorunlu kılıyor. Yani hem yapım hem de denetim aşamasında bambu iskelelerin güvenliği sağlanıyor.
BİN 500 YILDIR YAPILIYOR, YÜZDE 30 DAHA UCUZ!
İnşaat iskeleleri kimi zaman sıva, boya ya da çeşitli dış cephe işlemlerini yapıya uygulamak üzere kuruluyor. Demirden ayaklar üzerinde metrelerce yükselen iskeleleri oluşturan çubuklar, birbirine geçmeli ve yine demirden sistemlerle birbirine bağlanıyor. İnşaatlarda yaşanan iş kazalarının birçoğu da bu demir inşaat iskelelerinin yıkılması ya da yeterince doğru şekilde kullanılmamasından kaynaklanıyor. Ölümlere bile sebep olabilen bu sistem son derece maliyetli ve tehlikeli olsa da dünya çapında inşaat sektöründe kullanılmaya devam ediliyor. Son olarak 4 Haziran’da Türkiye’de bir apartman inşaatının 9. katında kurulu iskeleden düşen inşaat işçisi kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetti. Bu nedenle 1 milyon lirayı bulabilen maliyetleri olan çelik ve demir iskeleler yerine, Hong Kong’da bambu kamışları üzerinde yükselen bambaşka bir yöntem kullanılıyor. Üstelik hiç demir kullanmadan sapasağlam yükselen iskeleler yüzde 30 daha ucuz. Bunun en önemli nedeni ise bambunun dünyanın en hızlı büyüyen bitkisi olması. Bir bambu kamışı, günde 90 santim uzayabilir. Bambu ağacı toprağa tohum olarak ekildikten sonra, 5 yıl boyunca gübrelenir ve sulanır. 5 yılın sonunda filizlenmeye başlayan bambu, bu aşamadan sonra akıl almaz şekilde, 6 ay içerinde 27 metre gibi bir boya ulaşır.
Bambu iskele kurma mesleğinin yaklaşık bin 500 yıllık bir geçmişi olduğu biliniyor. Bambu kamışlarının metal olanlara göre daha ucuz olması sayesinde modern zamanlarda popülerliği iyice arttı. Bunaltıcı sıcaklar ve sık sık meydana gelen tropikal sağanak yağışlar nedeniyle endüstrinin kötü çalışma koşullarıyla ünlenmesi ise dezavantaj olsa da yılda 30 ila 50 kişi bambu iskele kurma işine başlıyor. Ortalama olarak yetenekli bir iskele kurucunun günlük kazancı 120 euro yani günde yaklaşık 4 bin 300 lira civarında. İskeleleri sabitlemek için 7 metrelik bambu kamışları ve plastik bağlar kullanılıyor ve iskeleler kurulduktan sonra, bazı inşaatçılar iskelenin üzerini dünyaca ünlü markaların reklamları basılmış olan naylon bezlerle örtüyor.
DEPREM ÜLKELERİNDE TERCİH EDİLEBİLİR
Bambu kamışları hafif olmasına rağmen dayanıklılığı çeliğe oranla çok daha fazla olan bir malzemedir. Üstelik bambu, çelikten çok daha fazla bir mukavemet-ağırlık oranına sahip. Bambu iskeleler, çelikten daha hızlı ve daha verimli bir şekilde monte edilebilir; kurulumu 6 kat, sökümü ise 12 kat daha hızlı yapılabilir. Bambu iskeleler, bir direk kayıp düşse bile daha az hasara neden olacağından, çelik iskelelerden daha az tehlikeli. Sağlam yapılar inşa etmek için, sağlam şantiyeler kurulması gerektiği unutulmaması gereken noktalardan biri. Bu durum göz önünde bulundurulduğunda yapının yerden yükselişinde kullanılan her malzemenin önemi büyük. Bambu iskeleler burada da öne çıkıyor, hafif ancak dayanıklı oldukları için depreme eğilimli ülkeler ve bölgeler için daha güvenli.
Bambu iskele, Hong Kong’da derin bir tarihe sahip olduğundan, şehir genelinde geleneksel bir inşaat yöntemi olmaya devam ediyor. Bu nedenle Hong Kong’da bambu iskelelerle kaplı yükselen gökdelenler görmek yaygın bir manzara. Kimi kaynaklara göre günümüzde gökdelenlerde kullanılan bambu iskelelerin tarihi binlerce yıl öncesine yani antik Çin’e kadar uzanıyor. Gökdelenlerden kulübelere, dekoratif eşyalardan az katlı yapılara, dayanıklılığı, esnekliği ve bolluğuyla bilinen bambu, asırlardır inşaat için uygun bir malzeme olarak kabul ediliyor.
Bambu iskelelerin en eski kayıtları, haşere ve zararlıları uzak tutarken yağmurlu ve nemli iklime uyum sağlayabilen kazık evler inşa etmek için kullanıldığı yönünde belgelerle günümüze ulaşan, 581-618 yılları arasında Çin’e hâkim olmuş Sui-Tang hanedanlığına uzanıyor. Bambu iskele, Song hanedanlığı döneminde yani 1085-1145 yılları arasında Zhang Zeduan tarafından resmedilen Çin’in en değerli sanat eserlerinden biri olan ‘Qingming Festivali Sırasında Nehir Boyunca’ adlı eserinde de görülüyor.
