Pamukta hasat zamanı geldi. Son 3-4 yıldan bu yana artan maliyetlere karşın çiftçinin ürettiği pamuğun fiyatının artmaması nedeniyle üretim azalırken ithalat artıyor.
Üretici, fiyatın düşük olması, desteklerin yetersiz olması, kuraklık ve su sorunu nedeniyle üretimden kaçıyor. Bu da rakamlara yansıyor. Nasıl Bir Ekonomi Gazetesi Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, konuyu köşesine taşıdı. Amerika Tarım Bakanlığı (USDA) “Türkiye Pamuk ve Ürünleri Güncellemesi” raporu yayınladı. Rapora göre, Türkiye’nin pamuk üretimi düşerken, ithalat artıyor. Raporda yer alan verilere göre, pamuk ekim alanı geçen yıla göre yüzde 15 düşüşle 395 bin hektar olması bekleniyor. Pamuk üretiminin miktar olarak 2024’e göre bu yıl yüzde 19 azalması öngörülüyor. Üretim miktarı geçen yıla göre 160 bin ton düşüşle 700 bin ton olacağı tahmin ediliyor.
ÜRETİM NEDEN AZALIYOR?
Amerika Tarım Bakanlığı raporunda üretimdeki düşün nedenleri özetle şöyle sıralanıyor: “Pamuk fiyatlarının düşük seyretmeye devam etmesi, ekim alanının bu yılın başlarında yapılan tahminlerden daha düşük olmasına neden oldu. Bu durum, çiftçilerin 2025/26 sezonunda Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) bölgesinde arpa/buğdaydan sonra ikinci ürün olarak pamuk ekmemesine de neden oldu.
2024 sonbaharında ve 2025 başlarında ideal yağış olmayınca barajlarda su seviyeleri düştü. 2025 ilkbahar yağışları da istenilen seviyede olmadı. Bu durum, Aydın ve İzmir çevresindeki Ege pamuk yetiştirme bölgesini daha çok olumsuz etkiledi. Çünkü bu bölgedeki barajlar, Fırat ve Dicle gibi büyük nehirlerle beslenen GAP bölgesindeki barajlardan daha fazla yağışa bağımlıdır.
DSİ GEREKEN SUYU VERMEYİNCE VERİM DÜŞTÜ
Devlet Su İşleri (DSİ), Söke gibi Ege ovalarında ideal pamuk yetiştiriciliği için yeterli sulama sağlamadı ve bu durum piyasa kaynaklarına göre daha düşük verimlere yol açacak. DSİ, Mart 2025’te, yağış yetersizliği nedeniyle Ege Bölgesi’nde sağlanan sulama miktarını azaltacağı konusunda uyarıda bulundu. Söke havzasındaki bir çiftçi, su kaynaklarının yetersizliği nedeniyle 53 yıl sonra ilk kez tarlasına ayçiçeği ektiğini bildirdi. Haberlere göre, toprağın yapısı ve tuzluluğu ile sulama imkânının bulunması nedeniyle uzun yıllardır pamuk üretimi yapılan Söke bölgesinde ilk ayçiçeği hasadı yapılıyor.
Ancak piyasa kaynakları, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki pamuk tarlalarında sulamanın şu ana kadar başarıyla uygulandığını ve ürünün genel gelişiminin iyi olduğunu gösteriyor; yaklaşık bir ay içinde başlayacak hasada kadar önemli bir olumsuzluk yaşanmaması durumunda, bölgede olumlu verim bekleniyor.”
PAMUĞUN ÜRETİM MALİYETİ KİLO BAŞINA 25-28 LİRA
Raporda, pamuk üretim maliyeti ile ilgili olarak: “Piyasa kaynaklarına göre, bir kilogram kütlü pamuğun üretim maliyeti, çiftçiye ve tarım arazisinin konumuna bağlı olarak 25 ila 28 lira ( yaklaşık olarak 62,5-70 cent) arasındadır. Bu, lif pamuğunun maliyetini, çırçırlama maliyetleri hariç yaklaşık 70 lira (~ 1,75 dolar) yapar. Bu, Eylül ayında yeni hasat başlamadan önce Ağustos 2025 itibarıyla Türkiye’de yerli pamuğun kilo başına yaklaşık 60 lira (yaklaşık 1,50 dolar) olan satış fiyatının üzerindedir. Çiftçiler ve piyasa kaynakları, yeni destek sistemine rağmen Türkiye Hükümeti tarafından sağlanan desteğin pamuk çiftçiliğini teşvik etmek için yeterli olmadığını belirtmektedir.”bilgisine yer verildi.
TÜKETİM 1,4 MİLYON TON OLACAK
Amerika Tarım Bakanlığı raporuna göre, Türkiye’nin 2025/2026 sezonunda pamuk tüketim tahmini 1,45 milyon ton olacak. Bu tahmin, geçen sezonun revize edilmiş 1,5 milyon ton tahminine göre yüzde 3’lük bir düşüş anlamına geliyor.
Türk Lirası’nın ABD Doları ve Euro gibi başlıca para birimlerine kıyasla aşırı değerli olduğu ve bu nedenle yerli, Avrupa veya ABD markalarından gelen Türk hazır giyim ve konfeksiyon siparişlerinde herhangi bir artış beklenmediği belirtilen raporda: “Yüksek değerli TL nedeniyle, hazır giyim/konfeksiyon markaları Hindistan, Pakistan ve Vietnam gibi Uzak Doğu hazır giyim üreticisi ülkeleri üretim için daha cazip buldu. TL değer kaybeder ve ekonomi istikrara kavuşursa bazı siparişler Türkiye’ye geri dönecek, ancak bunun ne zaman gerçekleşeceği belirsiz
Orta Doğu ve Ukrayna’daki çatışmalar, tarihsel olarak bu bölgelerin ana tedarikçisi olan Türkiye’ye olan talebin önemli ölçüde azalmasına katkıda bulundu. Dahası, Avrupalı tüketicilerin satın alma eğilimleri savaşlardan etkilendi ve keyfi alımlara eskisi kadar para harcamak istemiyorlar. Bu durum, Türkiye’nin hazır giyim ve konfeksiyon üretimini de etkiliyor, çünkü Avrupa bu sektörde Türkiye’nin bir numaralı pazarı” bilgisine yer verildi.
PAMUK İTHALATI ÜRETİMDEN FAZLA OLACAK
Amerika Tarım Bakanlığı raporuna göre, Türkiye’nin 2025/2026 sezonu lif pamuk üretimi 700 bin ton, ithalatı ise 825 bin ton olacak. Bu rakam, 2024/2025 sezonu pamuk ithalat tahmininden yüzde 12 daha düşük. 2024/25 sezonu pamuk ithalat tahmini, 945 bin ton olarak güncellendi. Resmi ithalat istatistiklerine göre, Türkiye’nin pamuk ithalatı, 2023/24 sezonunun ilk 11 ayında 874 bin 831 ton olarak gerçekleşti ve bir önceki sezonun aynı dönemine göre yüzde 27 arttı.
İTHALATIN YÜZDE 33’Ü BREZİLYA’DAN, YÜZDE 29’U AMERİKA’DAN
Türkiye’nin pamuk ithalatında ilk sırada Brezilya ikinci sırada Amerika Birleşik devletleri yer alıyor. Brezilya’nın payı yaklaşık yüzde 33 (295 bin 300 ton) olurken, Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye’ye ithal edilen pamuğun yüzde 29’unu (270 bin ton) tedarik etti. Diğer önemli tedarikçiler ise şöyle sıralandı; Azerbaycan, yaklaşık 97 bin 300 ton, Yunanistan, yaklaşık 93 bin 300 ton, Suriye, yaklaşık 32 bin 500 ton ve Avustralya yaklaşık 30 bin 300 ton idi.
PAMUK İHRACATI YÜZDE 8 AZALACAK
Rapora göre, 2025/2026 sezonunda Türkiye’nin pamuk ihracatı ise 300 bin ton olacak. Bu rakam, bir önceki sezonun revize edilmiş tahmininden 25 bin ton (yüzde 8) daha düşük.
Türkiye’nin 2024/2025 sezonundaki ihracatının 325 bin ton olarak gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Bu sezonunun ilk 11 ayında pamuk ihracatı yaklaşık 289 bin 879 ton oldu. İhracatın 61 bin 400 tonu Pakistan’a, 53 bin 600 tonu Bangladeş’e, 52 bin tonu Çin’e ve Vietnam’a da 24 bin 400 ton olarak gerçekleşti.
Türkiye’nin toplam pamuk ihracatının yaklaşık 36 bin tonunu tıbbi amaçlı hidrofilik pamuk oluşturuyor. Türkiye’nin hidrofilik pamuğunun en büyük alıcısı Avrupa ülkeleridir.
İŞTEN ÇIKARMALAR ARTIYOR
Tekstil ve konfeksiyon sektörü zorlanmaya devam etmektedir. Artan maliyetler ve talep eksikliği, çalışanların işten çıkarılmasına veya başka fırsatlar bulmak için sektörden ayrılmasına yol açmıştır. Bir gösterge olarak, Mayıs 2025’te hazır giyim sektörü 70 bin 938, tekstil sektörü ise 31 bin 445 çalışan kaybetmiştir; bu kayıplar, Sosyal Güvenlik Kurumu verilerine göre o ay için ikinci ve üçüncü en yüksek kayıp sayısını temsil etmektedir.”
