Kostas Simitis: Yunanistan’ın Siyasi Tarihine Damga Vuran Başbakan Hayatını Kaybetti

Stelyo Berberakis

Yunanistan’ın siyasi tarihine “ülkesinin kalkınmasına en çok katkı sağlayan Yunan Başbakanı” olarak damgasını vuran Kostas Simitis, 88 yaşında hayatını kaybetti.

1996-2004 yılları arasında toplam 8 yıl başbakanlık görevi yapan Sosyalist PASOK partisinin eski lideri Kostas Simitis, 2000 yılında Yunanistan’ın Avrupa Para Birimi Euro zonuna katılmasını, Yunan halkının Avrupa standartlarına ulaşmasını, liberal kavramını siyasete uyarlamayı ve ayrıca 2004 Olympiyat Oyunları’nın Atina’da düzenlenmesini sağlayan başarılı bir siyasetçi olarak tanındı.

1981’de büyük bir oy patlamasıyla iktidara gelen sosyalist PASOK’un güçlü lideri Andreas Papandreu’ya, 1995’te kaydedilen yolsuzluklara karşı baş kaldırmayı cesaret eden tek PASOK milletvekili ve bakanı sıfatını taşıyan Kostas Simitis, nitekim parti içinde düzenlenen Liderlik seçimlerini büyük bir farkla kazanarak Andreas Papandreu’nun da 1996’da ölümünden sonra düzenlenen seçimlerde Başbakanlık koltuğuna oturacaktı.

Simitis, Yunanistan’ın dış politikası konularında da önemli adımlar attı.

1996’da Başbakanlık koltuğuna oturduğu günün ertesinde Türkiye ile Yunanistan’ı savaşın eşiğine getiren Kardak kayalıkları krizinde Simitis’in izlediği yatıştırıcı siyaseti ve krizin büyümesinde sorumlu gösterdiği dönemin Yunan Genel Kurmay Başkanını görevinden uzaklaştırması sayesinde kriz bastırıldı.

Ancak Simitis, Kardak krizinin önlemesi için Türkiye ile Yunanistan arasında aracılık yapan Bill Clinton yönetimindeki ABD yönetimine de teşekkür ettiği için milliyetçi çevreler tarafından eleştirilecekti.

1999’da Abdullah Öcalan’ın Kenya’da yakalanarak Türkiye’ye getirilmesi için ABD ile iş birliği yapan Simitis hükümeti, Atina’daki PKK üyelerini sınırdışı etti.

Başbakan Simitis ve dönemin Dışişleri Bakanı Yeorgos Papandreu ile birlikte, 1999’da her iki ülkede de Ağustos ve Eylül aylarında meydana gelen ölümcül depremlerde Türk ve Yunan halklarının karşılıklı olarak yardımlaşması ile başlayan Türk-Yunan ilişkilerinde yakınlaşma sağlanacaktı.

Papandreu ile dönemin Dışişleri Bakanı İsmail Cem Türk-Yunan ilişkilerinde yeni bir dönem başlatacaklardı.

Bu çerçevede Simitis, aynı yılın aralık ayında, Türkiye’nin AB adaylığını sürekli veto eden Yunan dış politikasını değiştirdi ve AB’nin Helsinki zirvesinde Türkiye’nin AB üyeliği adaylığını onayladı.

2000 yılında Kıbrıs sorununun çözümü için BM’nin geliştirdiği “Annan çözüm planı”na destek veren Simitis Kıbrıs’ın (bir bütün halinde) AB üyeliğinin sağlanmasını hedefledi. 

Ancak Simitis kendi isteğiyle bıraktığı PASOK liderliğinden sonraki seçimlere katılmayacağını açıklaması üzerine sosyalist PASOK 2004 seçimlerini kaybetti ve “Annan çözüm planı”na mesafeli kalan Kostas Karamanlis liderliğindeki muhafazakâr Yeni Demokrasi Partisi (YDP) iktidara geldi.  

Ne var ki aynı dönemde Kıbrıs Rum kesiminde düzenlenen seçimleri de Annan Planına destek veren Rum lider Glafkos Klerides kaybedecek ve yerine Annan çözüm planına karşı çıkan aşırı milliyetçi Tassos Papadopoulos gelecekti.

Yunanistan’da ve Kıbrıs Rum kesiminde düzenlenen 2004 seçimlerini Annan planına destek veren liderlerin kaybetmesinden sonra Annan Planı tek taraflı öksüz kalacaktı.

Yunan Başbakanı Kostas Karamanlis’in Annan Planı karşısında sessiz kalması, yeni Rum lideri Papadopoulos yönetimini daha da cesaretledirecek ve Kıbrıs’ta düzenenen referandumda Rum halkının Annan çözüm planına “Hayır” demesini sağlayan propagandalar hedefine ulaşacaktı.

Annan çözüm planı destekçileri hala, 2004 seçimlerini Yunanistan’da Simitis; Kıbrıs Rum kesiminde de Klerides kazanmış olsaydı -Türkiye’nin de o dönemde verdiği önemli destekle- Kıbrıs sorununun ortadan kalkmış olacağına inanıyor.

88 yaşında, Korent boğazındaki yazlık evinde hiçbir sağlık sorunu olmadan vefat eden ekonomi profesörü Kostas Simitis, Yunanistan’ın en çağdaş, en dürüst, en realist ve kültürlü olduğu kadar en çok saygı duyulan ancak bir o kadar aşırı muhafazakar ve aşırı millityetçiler tarafından bir türlü hazmedilmeyen bir siyasetçi olarak Yunan siyaset tarihine geçmiş oldu.

Simitis’in vefatı nedeniyle muhafazakâr YDP lideri ve Başbakan Kiryakos Miçotakis tarafından ilan edilen 4 günlük yastan sonra Simitis’in cenazesi, Perşembe günü Devlet töreni ile kaldırılacak.